Powody powstania Stowarzyszenia Współpracujących Biur Rachunkowych
W ubiegłych latach w polskim parlamencie przeprowadzano szereg inicjatyw legislacyjnych, które miały prowadzić do ułatwienia dostępu do wykonywania różnych zawodów. Uproszczono między innymi sposób zdobywania uprawnień pozwalających wykonywać pracę tłumacza przysięgłego lub agenta nieruchomości. W przypadku niektórych profesji otwarcie było tak dalekie, że praktycznie zupełnie zrezygnowano ze stawiania jakichkolwiek wymogów osobom chcącym wykonywać te czynności. Reforma dotknęła między innymi zawód księgowych. Zniesiono właściwie wszystkie wymagania stawiane chętnym do usługowego prowadzenia księgowości. Proces ten odbył się jednak nie bez komplikacji, które pokazały że stowarzyszenie się biur rachunkowych może być konieczne wobec często niejasnych i sprzecznych ze sobą przepisów prawa.
„Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych”, nazywana często II transzą deregulacyjną, wprowadzała między innymi zmiany do ustawy o rachunkowości. Wykreślono z niej przepisy stawiające przed osobami chcącymi usługowo prowadzić księgi rachunkowe wymóg posiadania specjalnych kwalifikacji. W obecnym stanie prawnym wszystkie osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych i nie skazywane wcześniej za niektóre przestępstwa podważające ich wiarygodność, pożądaną do wykonywania pracy księgowej, mogą zacząć świadczyć usługi księgowe. Oczywiście wiele osób posiada nadal Certyfikaty Ministra Finansów uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, również liczni członkowie Stowarzyszenia Współpracujących Biur Rachunkowych, obecnie nie są one już jednak konieczne. Cały proces deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych można oceniać różnie, jednak z pewnością miał on w zamiarze prawodawcy przyczynić się do poszerzenia dostępu do wykonywania tej profesji, a w konsekwencji do wzrostu jakości usług i konkurencyjności, co powinno korzystnie wpłynąć na całą branżę.
Równocześnie z opisanymi zmianami dotyczącymi usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych dokonano modyfikacji przepisów ustawy o doradztwie podatkowym. Zdefiniowano w niej na nowo czym jest doradztwo podatkowe. Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym doradca podatkowy wykonuje następujące czynności:
- udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;
- prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;
- sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie;
- reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.
Dalej w ustępie 2 tego samego artykułu pojawia się jeszcze zastrzeżenie, że „Zawodowe wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 4, zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy”.
Te opisane zmiany w ustawie o doradztwie podatkowym wraz z brakiem wyraźnej definicji czym jest księgowość doprowadziły na początku 2015 roku do sytuacji, w której zaczęły pojawiać się sygnały o tym, że organy skarbowe chcą wykorzystywać w swoich interpretacjach podatkowych dotyczących opodatkowania usług księgowych zapisy odnoszące się do doradztwa podatkowego. Zaczęto narzucać interpretację w myśl, której skoro księgowi wykonują w swojej pracy niektóre czynności opisane w ustawie o doradztwie podatkowym jako czynności doradztwa podatkowego to świadczą usługi doradcze, chociaż oczywiście nie w pełnym zakresie gdyż nie mogą reprezentować podatników, ani udzielać im porad i wyjaśnień. Cała sytuacja nie miałaby większego znaczenia poza aspektem prestiżowym, gdyż w takiej sytuacji księgowy stawałby się de facto ułomnym doradcą podatkowym, a wcześniej był autonomicznym zawodem, oznaczała jednak dwie poważne konsekwencje dla biur rachunkowych związane z ich obowiązkami podatkowymi.
Zgodnie z Ustawą o podatku od towarów i usług (ustawą o VAT) podmioty, których roczna wartość sprzedaży nie przekracza 150 tysięcy złotych mogą korzystać ze zwolnienia i świadczyć swoje usługi ze stawką VAT ZW (zwolnione). Dzięki temu zakłada się, że ich oferta jest bardziej atrakcyjna, a cała przedsięwzięcie biznesowe bardziej opłacalne. Z tego prawa korzysta wiele niedużych biur rachunkowych. Jednak istnieje pewna kategoria podmiotów, które nie mają prawa do tego zwolnienia. Należą do nich przedsiębiorcy świadczący usługi doradcze. W związku z tym zastosowanie na etapie definiowania pojęcia „usługa księgowa” ustawy o doradztwie podatkowym dawało przesłanki do uznania, że księgowość musi zawsze podlegać naliczeniu podatku od towarów i usług gdyż jest usługą doradczą. Druga niekorzystna dla niedużych biur rachunkowych zmiana następowałaby na płaszczyźnie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Ogólna zasada zobowiązuje wszystkie podmioty świadczące usługi na rzecz osób prywatnych do ich ewidencjonowania przy użyciu tzw. kas fiskalnych. Tu również istnieje jednak prawo do niekorzystania z takiej kasy jeśli roczne przychody z takiej sprzedaży nie przekraczają 20 tysięcy złotych. Mimo wszystko pewne kategorie przedsiębiorców zawsze muszą korzystać z kasy rejestrującej, bez względu na przychód, i należą do nich doradcy podatkowi. Tak więc drobna zmiana przepisów opisujących czynności doradztw podatkowego i zastosowanie ich do zawodu księgowego prowadziło do zobowiązania wszystkich biur rachunkowych do oVATowania ich usług i zmuszenia do zakupu kasy fiskalnej jeśli na przykład w okresie składania rocznych deklaracji podatkowych chciały nadal przygotowywać PITy dla osób prywatnych.
Przedstawiona sytuacja była w sposób oczywisty niekorzystna dla wielu biur rachunkowych. Doprowadziła do zawiązania się inicjatywy w ramach, której biura rachunkowe z całej Polski starały się wywrzeć nacisk na Ministerstwo Finansów w celu jasnego określenia stanowiska jeśli chodzi o sposób interpretacji przepisów podatkowych w stosunku do czynności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ostatecznie po kilku nerwowych miesiącach Minister Finansów wydał 9 kwietnia 2015 roku interpretację ogólną, w której rozwiał wszelkie wątpliwości na korzyść biur rachunkowych i przyznał, że czynności przez nie świadczone, chociaż rzeczywiście często pokrywają się z tymi wykonywanymi przez doradców podatkowych, nie stanowią typowych prac doradczych. Wobec tego biura rachunkowe mogą zarówno korzystać ze zwolnienia od podatku VAT, jak również nie muszą rejestrować swoich przychodów przy wykorzystaniu kas rejestrujących.
To właśnie opisane doświadczenia związane z niepewnością przepisów prawa, zmieniającymi się interpretacjami ustaw, a także pozytywnym efektem współpracy stały się impulsem, który skłonił członków stowarzyszenia do zrzeszenia się w Stowarzyszeniu Współpracujących Biur Rachunkowych. Mamy nadzieję, że razem będziemy nadal wpływać pozytywnie na warunki rozwoju przedsiębiorczości w Polsce.
