Opodatkowanie dochodu z tytułu umowy o dzieło zawartej pomiędzy osobami fizycznymi

Wykonujesz pracę na rzecz innej osoby, która nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej? Nie wiesz jak to formalnie załatwić żeby nie mieć kłopotów z Urzędem Skarbowym?
Najprostszą forma jest sporządzeniu umowy o dzieło. Umowa taka nie podlega oskładkowaniu ZUS, będzie tylko opodatkowana podatkiem dochodowym.

Czym jest umowa o dzieło
Umowa o dzieło – umowa cywilnoprawna określona Kodeksem cywilnym art. 627-646. Zakres tej umowy określa art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową: zobowiązującą, odpłatną, wzajemną oraz konsensualną. Warunkiem zaistnienia umowy o dzieło jest określenie w umowie dzieła jakie ma wykonać przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór (np. program komputerowy)¹.

Umowa o dzieło pomiędzy osobami fizycznymi może być zawarta w formie pisemnej lub ustnej. Istotne jest spełnienie przesłanek warunkujących uznanie takiej umowy za umowę o dzieło:

wykonawca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (w postaci materialnej lub nie materialnej, czyli może to być wykonanie jakiegoś przedmiotu np. huśtawki ogrodowej, portretu, zdjęcia; czynności lub usługi np. podjęcie się nauczenia zawodu, czynności, organizacja danego przedsięwzięcia);
wykonanie takiej czynności za odpłatnością tzn. wykonujący dzieło otrzyma wynagrodzenie ustalone w umowie. Wykonanie czynności nieodpłatnie nie powoduje powstania obowiązku zapłaty podatku po stronie wykonującego, jedynie zlecający w określonych przypadkach może się liczyć z taką koniecznością;
rezultatem takiej umowy jest dzieło – a więc efekt materialny lub niematerialny o którym mowa powyżej

Obowiązki zlecającego
Obowiązkiem zlecającego jest zapłata za wykonaną umowę w kwocie brutto (czyli bez potrącania żadnych podatków) nie przesyła też żadnych informacji do urzędu

Obowiązki wykonującego dzieło
Wykonawca dzieła ma obowiązek opodatkować otrzymane wynagrodzenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Można to zrobić w dwojaki sposób:
Ponieważ dochód osiągamy w momencie, w którym otrzymujemy zapłatę wynagrodzenia (wtedy powstaje obowiązek podatkowy), i w tym momencie wykazujemy do opodatkowania mając dwie możliwości: można obliczyć i wpłacić tzw. zaliczkę podatku w trakcie roku, lub ująć wynagrodzenie dopiero w rozliczeniu rocznym. Najbardziej korzystną i najczęściej stosowaną jest forma opodatkowania w PIT rocznym.

Jak obliczyć podatek
Podatek obliczamy od dochodu
Dochód = przychód (czyli nasze wynagrodzenie) minus koszty uzyskania przychodu
Dochód ten jest opodatkowany według zasad ogólnych, czyli wg stawki 18 % lub 32%

Zaliczka
Jeśli podatek chcemy opłacić w ciągu roku obliczamy wg wzoru:
Dochód = przychód minus koszty uzyskania przychodu
O tym jakie koszty zastosować w dalszej części opracowania
Przykład:
Umowa na wykonanie remontu pokoju mieszkalnego – kwota wynagrodzenia 1000 zł
1000 zł – 200 zł (20% z kwoty 1000 zł ) = 800 zł
800 zł x 18% = 144 zł
Warto w tym miejscu poruszyć kwestię kwoty wolnej od podatku. Na czym polega? Jeśli dochody w danym roku nie przekroczą kwoty wolnej od podatku tj. 3089 zł (wartość taka obowiązuje od 2009 roku i jest aktualna na dzień pisania opracowania tj na 2016 rok), to do tej wysokości nie zapłacimy podatku.
Jeśli natomiast wykonujący dzieło posiada inne dochody np. z umowy o pracę i suma dochodów przekracza kwotę wolna, podatek płacimy od nadwyżki. Skala podatkowa przedstawia się następująco.

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
	do 85 528	18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
ponad 85 528 PLN		14.839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85.528 zł

Opodatkowanie w zgłoszeniu rocznym
Zdecydowanie najbardziej korzystna forma opodatkowania z tytułu umowy o dzieło zawartej z inna osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej.
UWAGA W zeznaniu rocznym (w tym przypadku złożymy PIT-36 a nie tradycyjny PIT-37), dochód z tytułu umowy o dzieło zawartej z inna osoba fizyczna wykazujemy w części D.1 w pozycji „Inne źródła” .
W pozycji 85 wpisujemy wynagrodzenie brutto,
w poz 86. obliczone koszty uzyskania przychodu,
natomiast poz 89 nie wypełniamy, chyba że zapłaciliśmy zaliczkę w ciągu roku od wynagrodzenia z umowy o dzieło, wtedy w tej pozycji wpisujemy kwotę zapłaconego podatku.
Dochód ten zostanie zsumowany z innymi pochodami wykazanymi w zeznaniu i od sumy obliczymy należny podatek. Termin na złożenie zeznania i zapłatę podatku to 30 kwietnia roku następującego po roku uzyskania przychodu.

Korzyści – co nam daje wykazanie dochodu dopiero w zeznaniu rocznym? Podatek zapłacimy dopiero do 30 kwietnia następnego roku. Jeśli korzystamy z ulg i odliczeń od podatku, zapłacimy podatek w niższej wysokości lub w ogóle, jeśli zostanie „wchłonięty” przez ulgi. Ponieważ zasada ogólna jest taka, że podatek obliczamy i płacimy od całości swoich dochodów, znaczy to, że na koniec roku wszystkie dochody sumujemy (oczywiście te opodatkowane skalą podatkową, ponieważ opracowanie nie dotyczy pozostałych kwestii więc żeby nie komplikować temat pomijam) i od sumy dochodu obliczamy podatek, korzystając z ulg i odliczeń.
Zwróć uwagę jeśli z umowy o dzieło, bądź innej o podobnym charakterze w danym roku osiągniesz dochód nie przekraczający obowiązku zapłaty podatku, to nie oznacza, że nie musisz z tych dochodów rozliczyć się z fiskusem. Pomimo, że nie powstanie obowiązek zapłaty podatku, należy do końca kwietnia następnego roku złożyć rozliczenie roczne PIT-36 lub PIT-37 i wykazać osiągnięty dochód.

Jakie koszty
W przypadku dochodów z umowy o dzieło mamy koszty w wysokości:
20 % – wysokość standardowa, nie trzeba jej w żaden sposób dokumentować
50 % – koszty uzyskania przychodów stosuje się z tytułu:
1) zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
2) opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
3) korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami.
Tak wynika z art. 22 ust. 9 pkt 1-3 updof.

Koszty w tej wysokości przysługują bez względu na to, czy podstawą uzyskania przychodu ze wskazanych tytułów jest umowa o pracę, umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa o przeniesienie prawa własności wynalazku, czy inna umowa.
Trudnością będzie ustalenie czy mamy do czynienia z prawem autorskim i czy dochodzi do przeniesienia prawa własności.
O ile pkt 1 tłumaczyć raczej nie potrzeba (czym jest wynalazek czy układ scalony wykonawca takiego dzieła będzie wiedział), wyjaśnijmy czym jest przeniesienie prawa własności. Z sytuacją tą mamy do czynienia gdy np. utworzymy aplikacje lub stronę WWW i w wyniku zawartej umowy o dzieło aplikacja ta po zapłacie za nią staje się własnością odbiorcy dzieła. A więc robimy coś, czego efektem tego jest „dzieło” (utwór, aplikacja, obraz) przekazujemy owe „dzieło” odbiorcy, on nam za to płaci, a w zamian za to otrzymuje to „dzieło” na własność.
Pkt 2 – Opłata licencyjna – w przypadku utworzenia „dzieła” można nie przenosić prawa własności do niego, a jedynie udzielić licencji na jego użytkowanie. Jest to pozwolenie za korzystanie z dzieła, które jednocześnie nadal pozostaje naszą własnością. W przypadku takiej opłaty licencyjnej W PIERWSZYM ROKU TRWANIA UMOWY I Z PIERWSZYM PODMIOTEM można stosować 50% koszty uzyskania przychodu.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Przychody z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub artystów wykonawców z praw pokrewnych albo rozporządzania tymi prawami, występują wówczas, gdy spełnione są dwie przesłanki. Po pierwsze, konieczne jest wystąpienie przedmiotu praw majątkowych (autorskich) w postaci utworu lub artystycznego wykonania. Po drugie zaś, osiągnięty przychód musi być bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzaniem nimi, stanowić skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego. W umowach, które towarzyszą zamawianiu utworów, strony powinny wyraźnie postanowić, iż przedmiotem zamówienia jest właśnie dobro niematerialne, podlegające ochronie na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
W konsekwencji, zastosowanie kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50% będzie możliwe wówczas, gdy dana osoba (twórca) uzyska przychód za wykonanie czynności będącej przedmiotem prawa autorskiego lub pokrewnego oraz gdy twórca dokona rozporządzenia prawami autorskimi do swojego utworu, czyli gdy przejdą one na zamawiającego utwór lub gdy udzieli licencji na korzystanie z nich².
Czyli, mówiąc jaśniej, jeśli przedmiotem umowy będzie „dzieło”, które będzie podlegało przepisom ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.) – a więc każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze (…) i dojdzie do przeniesienia własności owego prawa – zastosujemy 50 % koszty uzyskania przychodu.
Koszty 50% maja jednak swoją górną granicę. Mianowicie nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. Zatem roczny limit 50% kosztów uzyskania przychodów wynosi w 2016 r. 42.764 zł (1/2 z 85.528 zł).

Koszty faktycznie poniesione
Jeżeli wykonawca poniesie koszty wyższe niż określone procentowo, a koszty te:

będą udokumentowane,
będą miały bezpośredni związek z wykonaną pracą.

Może zastosować koszty faktycznie poniesione
Przykład:
Pan P wykona altanę ogrodową za kwotę 1000 zł.
1000 zł x 20 % = 200 zł
Czyli jego dochód wyniesie 1000 zł – 200 zł = 800 zł
Gdyby jednak do wykonania altany zakupił drewno, farby za 300 zł (i posiadał na to rachunki) może dochód ustalić:
1000 zł minus 300 zł = 700 zł
Gdyby jednak zakupił samochód celem dojazdów w miejsce wykonania pracy – zakup ten kosztem w tym konkretnym przypadku już nie będzie.

¹Źródło Wikipedia
²indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25 lutego 2016 r., nr IBPB-2-1/4511-577/15/AD