Podmioty powiązane. Ceny Transferowe

W obowiązujących przepisach ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop) znajdują się zapisy, dotyczące sporządzanie dokumentacji w przypadku transakcji dokonywanych przez podmioty powiązanie.

Kiedy mamy do czynienia z podmiotami powiązanymi? Otóż częściej niż może się nam wydawać. Wyróżniamy trzy rodzaje powiązań:

kapitałowe,
osobowe,
rodzinne.

Odwołując się do regulacji art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych , z podmiotami powiązanymi mamy do czynienia gdy:

podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

W świetle ustawy o updop – godnie z art. 11 ust. 1, jeżeli:

podatnik podatku dochodowego mający siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę (zarząd) za granicą, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Na podstawie art. 11 ust. 4 u.p.d.o.p. pierwszy ustęp powołanego artykułu ma odpowiednie zastosowanie, jeśli:

podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Z kolei art. 11 ust. 5 u.p.d.o.p. stanowi, że przepisy ust. 4 stosuje się również do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.
Odpowiednikiem art. 11 u.p.d.o.p. w regulacji dotyczącej opodatkowania osób fizycznych jest art. 25 u.p.d.o.f..

Poniższe rysunki obrazują występowanie powiązań wg ustawy.

USTALONE WARUNKI, RÓŻNE OD WARUNKÓW USTALANYCH MIĘDZY PODMIOTAMI BEZ POWIĄZAŃ I PODMIOTY TE W ZWIĄZKU Z TYMI DZIAŁANIAMI NIE WYKAZUJĄ DOCHODU LUB WYKAZUJĄ DOCHODY NIŻSZE

Zmiany obowiązujące od 2017 roku zdecydowanie ograniczą liczbę podatników zobligowanych do sporządzania dokumentacji podatkowej.

Limit udziału w kapitale

Przede wszystkim art. 25 ust 5a updof i art. 11 ust 5a updop określają wysokość udziału w kapitale innego podmiotu na minimum 25%. Oznacza to, że podmioty które posiadają udział w kapitale innego podmiotu bezpośrednio lub pośrednio mniejszy niż 25%, nie będą uznawane za podmioty powiązane, a co za tym idzie nie będą miały obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej.

Nowe warunki dotyczące obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej

Obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej (zgodnie z art. 25a ust 1 updof oraz art. 9 ust 1 updop), od stycznia 2017 roku będą mieć podatnicy:

prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej, którzy w roku podatkowym oraz w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadzą i prowadzili księgi rachunkowe:
1. dokonujący w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 25 ust. 1 i 4, mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), – „istotny wpływ” został zdefiniowany w nowelizacji ustawy
  lub
2. ujmujący w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 25 ust. 1 i 4, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty)
-których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro, lub
dokonujący, bezpośrednio lub pośrednio, zapłaty należności na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, wynikających z transakcji lub innego zdarzenia ujętego w księgach rachunkowych, jeżeli łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość 20 000 euro, lub

zawierający z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową:
1. umowę spółki niebędącej osobą prawną, jeżeli łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 20 000 euro lub
2. umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, w których wartość wspólnie realizowanego przedsięwzięcia określona w umowie, a w przypadku braku określenia w umowie tej wartości – przewidywana na dzień zawarcia umowy, przekracza równowartość 20 000 euro
-są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej tych transakcji lub innych zdarzeń, zwanej dalej „dokumentacją podatkową”.

Ustawodawca wprowadza więc obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej dla węższej grupy podatników niż to było dotychczas, jednocześnie wskazując progi powyżej których takowa dokumentacja ma być prowadzona.
Nowością jest również obowiązek wynikający z art. 25a ust 1a updof oraz art. 9a ust 1a updop, polegający na sporządzaniu dokumentacji podatkowej również w kolejnym roku, następującym po roku w którym wystąpił obowiązek sporządzenia dokumentacji, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów lub poniesionych kosztów w roku następującym po roku, za który podatnik był zobowiązany do sporządzenia dokumentacji. Oznacza to, że jeśli w roku 2017 powstanie obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej ze względu na wykonywanie transakcji z podmiotami powiązanymi, w roku 2018 ten obowiązek również powstanie, niezależnie od spełnienia pozostałych warunków.

Dane wymagane w dodatkowej dokumentacji podatkowej.

„Nowe” przepisy określają jakie dane ma zawierać dodatkowa dokumentacja podatkowa (art. 25a ust 2b – 2i updof oraz art. 9a ust 2b – 2 i updop).
Dla podmiotów których obroty przekraczają równowartość 10.000.000 oraz 20.000.000.euro przepisy przewidują dodatkowe wymagania dokumentacyjne.
Wyłącznie
Od stycznia 2017 roku zostaną dodane art. 25a ust 3d updof oraz art. 9a ust 3d updop. Przepisy te wyłączają obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej do transakcji, w których cena lub sposób określenia ceny przedmiotu takiej transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych (czyli głównie porozumienia w sprawie ustalania cen transakcyjnych).

Pozostałe zmiany

Nowe przepisy nadają uprawnienie organom podatkowym oraz organom kontroli skarbowej do żądania od podatników sporządzenia i przedłożenia dokumentacji podatkowej dla transakcji lub innych zdarzeń, których wartość nie przekracza ww limitów. Będzie to miało miejsce, gdy zaistnieją okoliczności wskazujące na prawdopodobieństwo zaniżenia ich wartości w celu uniknięcia obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej. Żądanie powinno wskazywać okoliczności świadczące o prawdopodobieństwie zaniżenia wartości transakcji lub innych zdarzeń. Podatnik jest obowiązany do sporządzenia i przedłożenia dokumentacji podatkowej, w terminie 30 dni od dnia doręczenia takiego żądania.
Wyrażone w euro wielkości, przelicza się na walutę polską po średnim kursie ogłaszanym przez Narodowy Bank Polski, obowiązującym w ostatnim dniu roboczym roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, którego dotyczy dokumentacja podatkowa.
Dodany został art. 25a ust 7 updof oraz art. 9a ust 7 updop, który nakłada obowiązek składania urzędom skarbowym oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji podatkowej, do dnia upływu terminu określonego dla złożenia rocznego zeznania podatkowego.
Pojawia się również nowy obowiązek w postaci uproszczonego sprawozdania. Podatnicy obowiązani do sporządzania dokumentacji podatkowej, jeżeli ich przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, przekroczyły w roku podatkowym równowartość 10 000 000 euro, dołączają do rocznego zeznania podatkowego za rok podatkowy uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi, lub w związku z którymi zapłata należności dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.